De meest gekozen aanpak ni de GGZ voor trauma, en dan met name het verwerken van heftige gebeurtenissen, is de techniek EMDR.
Wat is EMDR?
Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een therapeutische behandelmethode die wordt gebruikt om mensen te helpen bij het verwerken van traumatische of emotioneel belastende ervaringen. Het is een wetenschappelijk bewezen techniek die vaak wordt toegepast bij posttraumatische stressstoornis (PTSS), maar ook effectief kan zijn bij andere psychische klachten, zoals angststoornissen, depressie en complexe rouw.
Hoe werkt EMDR?
EMDR is gebaseerd op de theorie dat traumatische herinneringen onvoldoende verwerkt zijn en daardoor psychische klachten veroorzaken. Deze herinneringen worden vaak spontaan geactiveerd en gaan gepaard met intense emoties, negatieve gedachten en lichamelijke spanning.
Tijdens een EMDR-sessie vraagt de therapeut de cliënt om de traumatische herinnering of het bijbehorende beeld op te roepen. Tegelijkertijd wordt de aandacht afgeleid door een externe stimulus, zoals:
- Het volgen van de vingers van de therapeut met de ogen (bilaterale oogbewegingen).
- Het horen van klikjes via een koptelefoon.
- Het voelen van tikjes op de handen (tactiele stimulatie).
Deze afleidende prikkels lijken het natuurlijke verwerkingsproces van de hersenen te activeren, waardoor de emotionele lading van de herinnering afneemt en de herinnering wordt geïntegreerd in het lange-termijngeheugen.
Belangrijke stappen in een EMDR-sessie
- Herinnering activeren: de cliënt richt zich op een specifieke traumatische herinnering, inclusief het beeld, de bijbehorende emoties en gedachten.
- Afleidende stimulus: de therapeut biedt bilaterale stimulatie aan, zoals oogbewegingen of tikjes, terwijl de cliënt zich op de herinnering concentreert.
- Verwerking: de herinnering verandert vaak tijdens de sessie. Nieuwe inzichten of minder intense emoties kunnen ontstaan.
- Evaluatie: aan het einde van de sessie bespreekt de therapeut met de cliënt hoe de herinnering is veranderd.
Voor welke klachten is EMDR geschikt?
EMDR wordt vooral toegepast bij:
- Posttraumatische stressstoornis (PTSS): zoals trauma na een ongeluk, geweld of natuurramp.
- Angststoornissen: zoals sociale angst of paniekaanvallen.
- Fobieën: zoals vliegangst of hoogtevrees.
- Rouw en verlies: wanneer het verlies gepaard gaat met traumatische herinneringen.
- Laag zelfbeeld: veroorzaakt door negatieve ervaringen uit het verleden.
Kenmerken van EMDR
- Snel resultaat: bij veel mensen verminderen de klachten al na enkele sessies.
- Geen uitgebreide verbale verwerking: de focus ligt op het activeren en verwerken van herinneringen, niet op uitgebreid praten over het trauma.
- Wetenschappelijk onderbouwd: EMDR heeft een sterke wetenschappelijke basis en wordt aanbevolen in richtlijnen voor de behandeling van PTSS.
Effectiviteit van EMDR
Onderzoek toont aan dat EMDR zeer effectief is bij het verminderen van trauma-gerelateerde klachten. Het helpt om de emotionele lading van belastende herinneringen te verminderen en negatieve gedachten te vervangen door meer helpende overtuigingen.
Voor wie is EMDR minder geschikt?
EMDR kan minder effectief of uitdagender zijn voor mensen die moeite hebben om een specifieke herinnering of beeld op te roepen, of wanneer er sprake is van ernstige dissociatie. In dergelijke gevallen kan de therapeut de behandeling aanpassen of andere technieken inzetten.
Mijn alternatieve werkvormen voor EMDR
Naast de reguliere manier om EMDR in te zetten, werk ik ook graag met een systemische vorm. Dit doe ik door een combinatie van een soort opstelling/tijdlijn en het inzetten van de afleidingsstimuli van EMDR. Mijn ervaring hierbij is dat juist het lichaam ook meer kans krijgt om mee te doen in het verwerkingsproces. Daarnaast is het iets minde belangrijk dat je exact het juiste plaatje voor ogen hebt, omdat je op een vloeranker in de ruimte staat die het gevoel vanzelf oproept.
Ook werk ik met NEI therapie, een werkvorm die gericht is op het lichaam en onderbewuste, om de vastgezette emoties op te sporen rondom bepaalde heftige gebeurtenissen. Mensen merken hierdoor op dat de EMDR sneller verloopt of dat ze enkel door de NEI sessie al minder heftig op situaties reageren. Bij deze vorm van werken hoef je ook niet exact het plaatje voor je te hebben. Het onderbewustzijn en het lichaam vertellen waar de blokkades zitten.